Blog Krzysztofa Matysa

Do 27 listopada jestem w Indiach i Nepalu, bezpośredni kontakt ze mną tylko na mail (link „napisz do mnie” po lewej stronie) lub sms: +48 728 245 585.
W tym czasie biuro oczywiście pracuje normalnie.
Pozdrawiam serdecznie.

Ministerstwo gospodarki wydało 3,2 mln złotych po to, by się dowiedzieć, że „Polska praktycznie nie istnieje”. Bardzo dobrze, że wydało. Inaczej dalej żyłoby w nieświadomości. Choć prościej byłoby spytać Polaków, którzy znają świat (podróżują, czytają, poznają). Powiedzieliby dokładnie to samo.

Jakiś czas temu napisałem o tym tekst (Polska, czyli co?). Nie doczekał się żadnej reakcji. To symptomatyczne. Mało nas to obchodzi, uważamy, że to nieistotny problem. My Polacy żyjemy w swoim, hermetycznym świecie. Składa się on z mieszanki kompleksów i dumy. I jedno i drugie, jest nieuzasadnione. Nie mamy szczególnych powodów, ani do wstydu, ani do chwały. Mamy za to wiele do zrobienia. I nie jest to szczególnie trudne. Trzeba tylko otworzyć oczy.

„Problemem Polski nie jest zły wizerunek, lecz jego brak”, donosi Onet (zobacz), streszczając wyniki badań. Z sondażu zamówionego przez resort gospodarki wynika, że w „czterech z dziewięciu kluczowych rynków nasz kraj praktycznie nie istnieje”. Nie ma nas.

Nikt nigdy nie słyszał o takim kraju. Nie mamy swojej wieży Eiffla, nie ma narodowej potrawy, trunku i marki samochodu. Nie ma zabytków i innych atrakcji. Naprawdę nie ma?! Co nieco jest. Tyle, że wymaga promocji! Tak jak cała nasza kultura. Świat turystyki czy inwestycji zagranicznych to, po prostu, rynek i obowiązują tu rynkowe zasady. Promocja ponad wszystko! A jaką wagę przywiązuje się do tego w Polsce? Nie chodzi o jeden filmik emitowany przez kilka tygodni w zachodnich telewizjach. Rzecz w długofalowej, konsekwentnej polityce. Rzecz w nakładach na polskie instytuty kulturowe, stypendia, programy wymiany, publikacje, itd. Bez tego, wszystko jest tylko kwestią przypadku.

Ktoś powie, że nie ma na to pieniędzy. Na różne cele może nie być, ale akurat nie na to! Kwoty tu zainwestowane zwracają się wielokrotnie. Wszyscy to wiedzą. Dlatego Japonia, za własne pieniądze, wybudowała kompleks opery i muzeum w centrum Kairu. Odzyskali to z nawiązką w sprzedanych tam samochodach, sprzęcie RTV, i tym podobnych tworach techniki. Ile kosztowała nas narodowa strzelanka w Iraku i w Afganistanie? Co z tego mamy? Za te pieniądze „podbilibyśmy” cały islamski świat! Oczywiście w warstwie kultury, nauki i sztuki. Ich elity dobrze by nas znały. Owoce tego mielibyśmy przez pokolenia!

Słyszeliście coś o tym w skończonej właśnie kampanii wyborczej? Która z partii miała w programie wzrost nakładów na szeroko rozumianą promocję kraju? Nie wiecie? Żadna?! O czym to świadczy? Odpowiedzcie sobie sami.

Żeby była sprawa jasna, nie fetyszuję reklamy. Uważam, że, przede wszystkim, trzeba mieć co promować! Pięknie jest zarabiać na turystach przyjeżdżających do Krakowa. Ale czy my dziś budujemy coś na miarę Sukiennic i kościoła Mariackiego?! Zostawimy naszym potomnym coś z czego będą mogli korzystać? Inwestujemy w tworzenie atrakcji naszego kraju?!

Globalna wioska oznacza bezwzględną i trudną konkurencję. Nikt  nie będzie nas cenił za to, że dzielnie walczyliśmy z bolszewikami i Hitlerem, za to że mieliśmy Armię Krajową, Solidarność i papieża. Już tego nie pamiętają. Musimy wymyślić coś nowego. I bardziej atrakcyjnego!

Jeżdżę zawodowo. Spotykam się z ludźmi z branży turystycznej. Znają świat. O Polsce wiedzą niewiele. Jeszcze nie spotkałem nikogo w Indiach, Nepalu, Etiopii, Gruzji czy Armenii, kto wiedziałby, że mamy ostatni w Europie naturalny, nizinny las (Puszcza Białowieska) i dziko żyjące żubry. Reagują dużym zdziwieniem, są kompletnie zaskoczeni. Staram się, ale niestety, wszystkich nie dam rady poinformować. Ktoś pomoże?

Wróciłem z Armenii. Kilka dni temu, na Placu Republiki, w samym centrum Erywania, dwaj turyści z mojej grupy, spotkali turystów z Iranu. Jedni i drudzy, młodzi ludzie, ciekawi świata, próbowali się czegoś o sobie dowiedzieć. Było miło i sympatycznie. Niestety pojawił się niespodziewany problem. Irańczycy w ogóle nie kojarzyli takiego kraju jak „Poland”. Nic, a nic.

Wcale nie czuli się z tym głupio. Wręcz odwrotnie, zaskoczeni informacją, niezrażeni sytuacją, próbowali zdefiniować ten nowy dla nich byt. Padły pytania pomocnicze.

Jedno, które szczególnie mi się spodobało, brzmiało: Jaki słynny budynek macie? Szeroko otwarte oczy polskich turystów świadczyły, że mają trudności z odpowiedzią. Irańczycy próbowali pomóc. Australia to budynek opery w Sydney; Paryż, to wiadomo; Rzym też; Moskwa – Kreml, itd. A u was? Nasi nie potrafili podać niczego godnego uwagi. Kiedy już było wiadomo, że dalsze próby identyfikacji kraju nic nie dadzą, chwycili się ostatniej deski ratunku. Padło słowo „papież”. Nie zadziałało! No to jeszcze jedna rozpaczliwa próba: „Jan Paweł II”. Też nic! Katastrofa! Rozstali się miło i sympatycznie, ale z dziwnym uczuciem, że mieszkają w państwie-nic. Kraju, które nie ma wizytówki. Ani architektury, ani znanej marki samochodu (komputera, odzieży, piwa, klubu piłkarskiego, etc.).

Z rozmowy i zadawanych pytań wynikało, że Irańczycy nie byli skończonymi głąbami. O świecie trochę wiedzieli. O Polsce nic.

Dla turystów z mojej grupy było to sporym zaskoczeniem. Jak można nie znać Polski? Jak można nie słyszeć o naszym papieżu?!

Przyzwyczaiłem się już do tego. Nie dziwi mnie to i nawet rozumiem. Co więcej, uważam, że winę za to ponosimy my sami! W naszej pięknej, polskiej megalomanii, wydaje się nam, że wystarczy Jan Paweł II by wszyscy nas znali i do tego jeszcze szanowali! To idiotyczne, ale tak właśnie myślimy. Jak się sami nie przekonamy, to nie uwierzymy, że są kraje i cywilizacje, gdzie hasło JPII nic nie mówi, a są i takie, gdzie znane jest, ale szacunkiem wielkim się nie cieszy.

Co robimy żeby promować nasz kraj?! Z czasów studiów na Uniwersytecie Kairskim pamiętam, że w tym ogromnym dwudziestomilionowym mieście nie było ani jedno kursu języka polskiego. Nie było żadnej promocji polskiej kultury! Dla porównania prężnie działał Czeski Instytut Kulturowy, a jeszcze lepsza promocję robiła bardzo popularna tam Skoda i Czeskie Linie Lotnicze, które nie wycofały się tak, jak nasz LOT.

Ile pieniędzy z publicznych funduszy wydaliśmy przez ostatnie lata na nową architekturę? Budowaliśmy gmachy, urzędy, kościoły. Czy powstał choć jeden obiekt, który mógłby stać się wizytówką kraju? Dlaczego nie?! Ponieważ nikt o tym nie myśli. Chyba wydaje nam się, że dwie osoby, Wałęsa i Karol Wojtyła, zapewnili nam już rozpoznawalność, splendor i szacunek na długie lata.

A swoją drogą, miło by było wracać do kraju ładnej architektury. Jak ląduję w Warszawie, siłą rzeczy porównuję ją do miast, w których przed chwilą byłem. Nasza stolica wypada słabo. Ładniejszy jest Erywań. Tbilisi też.

Wybudowany kilka lat temu most nad rzeką Mtkwarą. Otoczony wiekowymi zabytkami średniowiecznego Tbilisi, szybko stał się charakterystycznym punktem miasta i atrakcją turystyczną. Pięknie iluminowany, ciekawie wygląda również w nocy. Dobry przykład nowoczesnej architektury.

Zobacz również: „Łuk triumfalny”

Dziesięć lat temu całe lato spędziłem w Egipcie; 11 września byłem w drodze, wiozłem turystów z Kairu do Szarm el Szeikh. Skończyliśmy właśnie tygodniową wycieczkę dookoła kraju. Wczesnym wieczorem, po ośmiu czy dziewięciu godzinach spędzonych w autokarze, dojechaliśmy na miejsce i kwaterowałem grupę w hotelu. Stałem przy kontuarze recepcji, dopełniałem formalności, ale jednym okiem spoglądałem na stojący nieopodal telewizor. Zaciekawił mnie wyświetlany tam film. Nie widziałem tego wcześniej! Coś nowego i oryginalnego. Turyści rozeszli się już do pokoi, spytałem recepcjonistę: co to za film? To nie film – odpowiedział, to się dzieje naprawdę!

Następnego dnia rano musiałem być w Kairze. Czekał mnie nocny przejazd miejscowym autobusem. Skorzystałem z gościnności egipskich kolegów, chciałem odświeżyć się przed podróżą. Jedząc kolację, oczywiście oglądaliśmy telewizję. Jakie były reakcje? To właśnie jest niesamowite! Jeden z gospodarzy cieszył się jak dziecko. Dla niego to było święto. Tak jakby po zwycięskiej wojnie. Był to młody człowiek, pracujący w turystyce. Zdawał sobie sprawę, że za chwilę straci pracę. Oczywistym było, że wystraszeni ludzie Zachodu przestaną przyjeżdżać do Egiptu. Pytałem go o to. Mówił, że nic go to nie obchodzi. Najważniejsze, że Ameryka dostała za swoje!

Wtedy jeszcze nie wiedzieliśmy dokładnie kto i dlaczego. Ale część Egipcjan już świętowała. Widziałem symboliczne gesty podrzynania gardła i słyszałem okrzyki: America halas! (Koniec Ameryki!).

To oczywiście nie było tak, że wyszli na ulice i wiwatowali. Ci, którzy się cieszyli, raczej robili to w domowym zaciszu, a jak publicznie, to na mniejszą skalę; w pracy, wśród bliskich znajomych Z różnych powodów. Również dlatego, że Egipt był krajem totalitarnym i do bólu policyjnym. Łatwo można było się narazić. Rząd Mubaraka funkcjonował dzięki łaskawości Waszyngtonu. To zobowiązywało.

Radość z upokorzenia USA, w żadnym razie nie przełożyła się na stosunek do obcokrajowców. Ani 11 września, ani później nie spotkało mnie nic przykrego.

Noc spędziłem w autobusie. Rano wysiadłem na przystanku w centrum Kairu. Miałem odebrać grupę przyjeżdżającą z Hurghady. W programie jednodniowej wycieczki piramidy i Muzeum Kairskie. Zostało mi jeszcze trochę wolnego czasu, spędziłem go w kawiarni przy Midan Tahrir (główny plac egipskiej stolicy, słynny stanie się dziesięć lat później, w trakcie rewolty, która obali Mubaraka). Zdążyłem wypić dwie piekielnie mocne i do bólu słodkie herbaty. Uwielbiam je. W Egipcie stawiają mnie na nogi, zastępują śniadanie. Wypaliłem sziszę. Było spokojnie, jak zawsze.

Około 10. przyjeżdżają wycieczki z Hurghady. Wiele autokarów na raz. Odnalazłem swój, wsiadłem i… zobaczyłem kompletnie przerażonych ludzi. Bali się! A najbardziej młodziutki pilot. Przywiózł turystów, ale interesowało go tylko to, by jak najszybciej wrócić do Polski. Wiedzieli już, że to Osama bin Laden. W głowie mieli proste równanie: islam – terroryści – Egipt. Trzeba było to jakoś opanować. Strach był absurdalny. Samoloty uderzyły w USA. To dość daleko od Kairu! Dobrze wiedziałam na czym opiera się bezpieczeństwo w Egipcie. Wszędzie było pełno tajnej policji, a po takich wydarzeniach ogłoszono pewnie najwyższy alert. Jeśli teraz, gdzieś było bezpiecznie, to właśnie w Egipcie!

Zresztą zawsze czułem się tu komfortowo. Bez najmniejszej obawy, że coś mi zagraża.

Grupa się uspokoiła, zrealizowaliśmy program, zwiedziliśmy co trzeba. Razem z nimi wróciłem do Hurghady. Przez następne dni obserwowałem jak kurort się wyludnia. Wyjeżdżali ci, którym kończyły się turnusy, a nowi nie przyjeżdżali. Po dwóch tygodniach było pusto. Nigdy więcej nie widziałem czegoś takiego! Ani jednego turysty w całej Hurghadzie! Trwało to kilka miesięcy. Straty były olbrzymie. Większy ruch zaczął się dopiero na początku 2002 roku.